İŞÇİLİK ALACAKLARI HESAPLAMA- KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMA- İHBAR TAZMİNATI HESAPLAMA-FAZLA MESAİ HESAPLAMA-UBGT ALACAĞI HESAPLAMA-YILLIK İZİN ALACAĞI HESAPLAMA-AGİ HESAPLAMA-EVLİLİK TAZMİNATI HESAPLAMA

 

*Yaşadığınız hak kaybı karşısında bilgilendirilmek üzere tarafınıza iletişime geçilmesini ve akabinde ihtiyaç halinde mağduriyetinizin giderilmesi adına iş davası açmayı düşünürseniz “Evet” olarak işaretleyiniz.

*Güncel İş Hukuku mevzuatı ile yargı uygulamaları ışığında, yukarıda vermiş olduğunuz bilgiler doğrultusunda, hak kazanabileceğiniz muhtemel tazminat miktarı konusunda fikir vermek amacı ile herhangi bir ticari kaygı olmaksızın işçilik alacak kalemleri hesaplanarak bir iş günü içerisinde tarafınıza bilgilendirme yapılacaktır.

 

Kıdem Tazminatı Nedir, Nasıl Hesaplanır, Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

 

İşçinin işine, işveren tarafından haklı bir sebep olmaksızın son verilmesi veya işçi tarafından haklı bir sebeple iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda çalışılan süre ile orantılı olarak işçiye ödenmesi gereken tazminata kıdem tazminatı denir. Tanımdan da görüleceği üzere genel yanılgının aksine, kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için sözleşmenin işveren tarafından feshedilmesi bir zorunluluk olmayıp, işçi tarafından iş sözleşmesinin feshi halinde de kıdem tazminatına hak kazanılabilmektedir. Ancak işçi tarafından iş sözleşmesinin feshi ile kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için işçi tarafından haklı bir sebeple iş sözleşmesinin sona erdirilmiş olması gerekmektedir. Örneğin; sigorta primlerinin eksik ödenmesi, ücretin SGK’ya gerçek ücretten düşük beyan edilmesi, fazla mesai yaptırılmasına rağmen ücretinin ödenmemesi halinde işçi tarafından iş sözleşmesi feshedilerek kıdem tazminatına hak kazanılabilir. Kıdem tazminatı konusunda daha detaylı bilgi için yazımızı inceleyebilirsiniz.

Kıdem tazminatı tutarı ise işçinin her çalışma yılı için bir aylık son giydirilmiş brüt ücreti tutarıdır. Bir yıldan artan süreler de oranlayarak hesaba dahil edilir. Net ücret alan işçinin kıdem tazminatı hesabında bu tutara prim, ikramiye, yol yardımı, yemek yardımı, servis, kıyafet yardımı vs. adlar altında sağlanan para ile ölçülebilir menfaatler de ücrete eklenerek giydirilmiş ücret bulunur ve bu aylık ücretin brüt tutarı işçinin bir yıllık çalışmasının karşılığı olarak kıdem tazminatını oluşturur. Ancak 2021 yılı için kıdem tazminatının yıllık tavan tutarı 7.638,96 TL’yi geçememektedir.

Kıdem tazminatı alacaklarında zamanaşımı süresi ise on yıl iken, 25.10.2017 tarihinde İş Kanunu’nun Ek 3. maddesi ile beş yıla indirilmiştir. Ancak bu değişiklik, 25.10.2017 tarihinden sonra iş sözleşmesi sona eren işçiler yönünden uygulanacaktır. Buna göre, 25.10.2017 tarihinden sonra iş sözleşmesi sona eren işçilerin kıdem tazminatı alacakları için zamanaşımı süresi beş yıldır ve bu süre iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır. 25.10.2017 tarihinden önce iş sözleşmeleri sona eren işçilerin kıdem tazminatı alacakları için zamanaşımı süresi ise on yıl olmakla beraber, zamanaşımı süresinin son günü İş Kanunu’nun Geçici 8. maddesi uyarınca 25.10.2022 tarihini geçemeyecektir.

 

İhbar Tazminatı Nedir, Nasıl Hesaplanır, Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

 

İhbar süresi, iş sözleşmesinin feshi yönündeki beyanın karşı tarafa ulaşmasından ne kadar süre sonra iş sözleşmesinin feshedilmiş sayılacağını belirleyen süredir. Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde uygulama alanı bulan ihbar süreleri, işçinin çalıştığı süreye göre değişmektedir. Bu süreler şu şekildedir;

• İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta,
• İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta,
• İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta,
• İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz haftadır.

Haklı bir sebep olmaksızın iş sözleşmesini fesheden taraf, yukarıda belirtilen ihbar sürelerine uymakla yükümlüdür.

Bu süreye uymadan ve haklı bir sebebi bulunmadan iş sözleşmesini fesheden taraf, belirtilen süreye ait giydirilmiş ücreti diğer tarafa ödemekle yükümlüdür. Örneğin beş aylık kıdemi bulunan işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir sebep olmaksızın ve bildirim sürelerine uyulmaksızın feshi halinde, işveren işçiye iki haftalık giydirilmiş ücretini ödemekle yükümlüdür. İhbar tazminatı ödenmesi gerekmeyen haller olan; işçi tarafından iş sözleşmesinin haklı sebeple feshi, veya işveren tarafından iş sözleşmesinin haklı sebeple feshi konusunda detaylı bilgiye yazılarımızdan ulaşabilirsiniz.

İhbar tazminatı alacaklarında zamanaşımı süresi ise on yıl iken, 25.10.2017 tarihinde İş Kanunu’nun Ek 3. maddesi ile on yıldan beş yıla indirilmiştir. Ancak bu değişiklik, 25.10.2017 tarihinden sonra iş sözleşmesi sona eren işçiler yönünden uygulanacaktır. Buna göre, 25.10.2017 tarihinden sonra iş sözleşmesi sona eren işçilerin ihbar tazminat alacakları için zamanaşımı süresi beş yıldır ve bu süre iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır. 25.10.2017 tarihinden önce iş sözleşmeleri sona eren işçilerin ihbar tazminatı alacakları için zamanaşımı süresi ise on yıl olmakla beraber, zamanaşımı süresinin son günü İş Kanunu’nun Geçici 8. maddesi uyarınca 25.10.2022 tarihini geçemeyecektir.

 

AGİ Nedir, Tutarı Nedir, AGİ Alacaklarında Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

 

16 yaşından büyük tüm çalışanların asgari geçimini sağlayacak gelir kısmının toplam gelirden düşülerek vergi dışı bırakılmasına asgari geçim indirimi (AGİ) denilmektedir. Asgari geçim indirimi, işçinin medeni durumu ve çocuk sayısına göre değişiklik göstermektedir. Asgari geçim indirimi tutarı ücret veya ücretin eki niteliğinde olmayıp, AGİ’nin ücret yanında işçiye ayrıca ödenmesi gerekmektedir. AGİ alacaklarında zamanaşımı süresi ise beş yıldır.

2022 yılı için AGİ miktarları aşağıdaki gibidir:

Durum	AGİ
Bekar	403,4 TL
Evli eşi çalışmayan	483,2 TL
Evli eşi çalışmayan 1 çocuklu	544,9 TL
Evli eşi çalışmayan 2 çocuklu	605,1 TL
Evli eşi çalışmayan 3 çocuklu	686 TL
Evli eşi çalışmayan 4 çocuklu	686 TL
Evli eşi çalışmayan 5 çocuklu	686 TL
Evli eşi çalışan	403,4 TL
Evli eşi çalışan 1 çocuklu	463,6TL
Evli eşi çalışan 2 çocuklu	523,8 TL
Evli eşi çalışan 3 çocuklu	605,1 TL
Evli eşi çalışan 4 çocuklu	645,8 TL
Evli eşi çalışan 5 çocuklu	686,4 TL

 

UBGT Alacağı Nedir, Nasıl Hesaplanır, Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

 

2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun uyarınca 29 Ekim ulusal bayram olup, bunun dışında resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü, 1 Mayıs günü ve 15 Temmuz günü genel tatil günleridir. Ulusal bayram ve tatil günlerinde işçilerin çalışmaması durumunda kendilerine ücretlerinin tam olarak ödenmesi gerektiği gibi, iş yerinde bu günlerde çalışma yapılması durumunda çalışılan her gün için işçiye bir günlük ücretin ödenmesi gerekmektedir. Ulusal bayram ve genel tatil çalışması fazla çalışma olmayıp, bu çalışmaların denkleştirilmesi veya bu günler yerine başka günler izin kullandırılması mümkün değildir. Bu yönde uygulama yapılması halinde dahi işçilere çalışılan ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücretin ödenmesi gerekmektedir.  Bu ücrete ise ulusal bayram ve genel tatil (UBGT) alacağı denilmektedir.

Ulusal bayram ve genel tatil alacağının zamanaşımı süresi ise alacağın muaccel olma tarihinden itibaren beş yıldır.

 

Fazla Mesai Alacağı Nedir, Nasıl Hesaplanır, Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

 

Fazla çalışma veya yaygın kullanım ile fazla mesai kavramı İş Kanunu’nda düzenlenmiştir. İş Kanunu’nun 41. maddesi uyarınca genel olarak haftalık 45 saati aşan çalışmalara fazla çalışma denilmektedir.

Fazla çalışma veya fazla mesai ücreti, saatlik ücretin yüzde elli artırılması ile bulunan ücrettir (İş Kanunu, md. 41). Başka bir söyleyişle fazla çalışma ücreti, normal saatlik ücretin bir buçuk katıdır.

Fazla mesai alacağının zamanaşımı süresi ise alacağın muaccel olma tarihinden itibaren beş yıldır.

Fazla mesai alacağına ilişkin detaylı bilgi için yazımızı inceleyebilirsiniz.

 

Yıllık İzin Alacağı Nedir, Nasıl Hesaplanır, Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

 

İş yerinde işe başladığı tarihten itibaren en az bir yıllık çalışma süresini dolduran işçiye yıllık izin verilmesi gerekmektedir. İş Kanunu uyarınca işçinin hak kazanmış olduğu yıllık izin süreleri en az şu şekilde olmalıdır; çalışma süresi bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dâhil) olanların on dört gün, beş yıldan fazla on beş yıldan az olanların yirmi gün, on beş yıl (dâhil) ve daha fazla olanların yirmi altı gündür.

İşçi tarafından hak kazanılan yıllık izinlerin işveren tarafından kullandırılmamış olması halinde işten ayrılan işçiye hak edilen ve kullandırılmayan toplam yıllık izin süresine ait ücretin ödenmesi gerekmektedir. Bu ücret, iş sözleşmesinin sona ermesi ile talep edilebilir hale gelir ve beş yıllık zamanaşımı süresine tabidir.

 

Evlilik Tazminatı Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

            1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi uyarınca evlenen kadın işçinin evlilik tarihinden itibaren bir yıl içerisinde iş sözleşmesini feshetmesi halinde bu fesih, haklı bir fesih sayılmaktadır. Evlilik nedeni ile iş sözleşmesini fesheden kadın işçiye ödenmesi gereken işçilik alacakları toplamına halk arasında evlilik tazminatı denilmektedir.

Evlilik nedeni ile iş sözleşmesinin sona erdirilmesi haklı bir fesih sebebi sayıldığından, bu sebeple iş sözleşmesini sona erdiren kadın işçiye yukarıda ifade edilen esaslara uygun olarak kıdem tazminatı ödenmesi gerektiği gibi, şartların varlığı halinde, ihbar tazminatı hariç olmak üzere, yukarıda belirtilen; yıllık izin, fazla mesai, AGİ, UBGT gibi diğer alacakların da ödenmesi gerekmektedir.

Bu konuda detaylı bilgi için yazımızı okuyabilirsiniz.