4857 sayılı İş Kanunu’nun getirmiş olduğu önemli yeniliklerden biri de alt işveren kavramı ile asıl işveren alt işveren ilişkisidir. Bu konudaki yasal düzenleme, İş Kanunu’nun 2/6-7. maddesi, şu şekildedir;

“Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez. “

Aynı şekilde Alt İşverenlik Yönetmeliği’nin 4. maddesi ile de asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulma şartları açıklanmıştır.

Bu kapsamda daha yalın bir şekilde ifade etmek gerekirse, bir işyerinde yürütülen üretime ilişkin yardımcı işlerin veya uzmanlık gerektiren asıl işin bir bölümünün başka bir kişi tarafından kendi işçileri kullanılmak suretiyle yürütülmesi halinde anılan yardımcı işlerde işçi çalıştıran kişiye alt işveren denilmektedir. Ancak alt işveren asıl işveren ilişkisinin kurulabilmesi bazı şartlara bağlanmış olup, anılan şartlar ise aşağıdaki şekildedir;

• İşyerinde işçi çalıştıran asıl işveren bulunmalıdır. Asıl işveren alt işveren ilişkisinden söz edilebilmesi için bir işverenin bir işyerinde işçi çalıştırmakta olması, fakat bu iş yerindeki bazı işler için başka bir işveren tarafından işçi çalıştırılması gerekmektedir. Tüm işin veya işyerinin bütün halde devredildiği ve işyerinde işçi çalıştıran asıl işverenin bulunmadığı durumlarda asıl işveren alt işveren ilişkisinin varlığından söz edilebilmesi olanaksızdır. Bu nedenle anahtar teslim yapılan işlerde ve bir işin bölünerek ihale yoluyla başka işveren veya işverenlere verilmesi halinde asıl işveren alt işveren ilişkisinden söz edilemez (YHGK, 2010/21-739 E, 2011/5 K, Y9.HD, 1998/5238 E, 1998/5445 K).
• Asıl işin bir bölümünde asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulabilmesi için, bu durumun işletmenin ve işin gereği olması, ayrıca asıl işin anılan bölümünün teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren iş olması gerekmektedir. Yani bir iş yerinde yürütülen asıl faaliyet konusuna, mal ve hizmet üretiminin esasına ilişkin işlerin bir bölümünde başkaca bir işveren tarafından başkaca işçilerin kullanılarak işin yürütülmesi ancak bu işin başkaca kişiler tarafından yürütülmesinin işletmenin ve işin gereği olması ve ayrıca işin teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerden olması gerekmektedir. Örneğin,Yargıtay tarafından PTT’nin posta tekeli dışında kalan; gönderilerin kabulü, nakli ve dağıtımı işi yardımcı iş olarak değerlendirilmemiş, bu işin asıl iş olduğu, bu işin teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir yönü olmadığı gerekçesi ile alt işverene verilemeyeceği belirtilmiştir (Y9.HD, 2007/3132 E, 2007/14914 K)
• Yukarıda belirtilen ölçütle sınırlı olmaksızın bir işin alt işveren ilişkisi ile yürütülebilmesi için söz konusu işin iş yerinde yürütülen yardımcı iş olması gerekmektedir. Örneğin asıl faaliyet konusunun bu olmadığı; yemek, yükleme ve boşaltma, temizlik, bahçe bakımı gibi işler böyledir.
• Alt işveren üstlendiği iş için görevlendirdiği işçileri sadece o işyerinde aldığı iş için kullanmalıdır. Bu nedenle bir işverenin birden çok işyerinde aynı işçiler ile iş görmesi durumunda asıl işveren alt işveren ilişkisinden söz edilemez.
• Alt işverenin üstlenmiş olduğu iş, işyerindeki mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl işe bağımlı ve asıl iş sürdüğü sürece devam eden bir iş olmalıdır. Yani asıl işveren alt işveren ilişkisine konu iş, işyerinde yürütülen asıl ve yardımcı işlerden olmalıdır. Bunun dışında örneğin işyerinde ek bir inşaat yapılması ya da bina onarım işinin başka bir işveren tarafından üstlenilmesi halinde asıl işveren alt işveren ilişkisinden söz edilemez.
• Alt işveren daha önce o işyerinde çalıştırılmış bir işçi olmamalıdır. Ancak daha önce o işyerinde çalıştırılan işçinin bilahare tüzel kişi şirketin ya da adi ortaklığın hissedarı olması, alt işveren ilişkisi kurmasına engel teşkil etmemektedir.

Bu şartların varlığı halinde işyerindeki işin bir kısmının alt işveren ilişkisi çerçevesinde yürütülmesi mümkündür. Bir işyerinde asıl işveren alt işveren ilişkisi var olsa ve bir işçi alt işveren işçisi olarak işi yürütmüş olsa dahi, kanun koyucu tarafından işçi yararı yönünden yapılan düzenleme ile bu işçilerin ödenmeyen ücret ve diğer işçilik alacaklarından asıl işvereni de alt işveren ile birlikte müteselsilen sorumlu tutmuştur. 

Aslında alt işveren, işverenden eser sözleşmesi veya başkaca bir sözleşme ile iş alan ayrı bir işveren olmasına rağmen, kanun koyucu tarafından işçilerin alacaklarının alınamaması tehlikesine karşılık, işçiyi korumak amacı ile işçilik alacaklarından o işten menfaat elde eden asıl işveren de sorumlu tutulmuştur. Bu nedenle alt işveren işçisi konumunda olan işçi tarafından, herhangi bir zarara uğranılması veya işçilik alacaklarının alınamaması durumunda istenilen işverene başvurulup zararın giderilmesi istenebilir. Asıl işverenin alt işverene karşı rücu hakkının olup olmadığı ve varsa bunun ölçüsü ise hakim tarafından takdir edilecektir.